Een visie Sociaal Domein ontwikkel je niet alleen. In Barneveld creëerden we samen met de gemeente en Maaike van Meerten (Jo Bos & Co) een zorgvuldig proces waarin verhalen, reflectie en samenwerking centraal stonden. In vijf sessies, drie intern en twee met maatschappelijke partners, werkten we toe naar een visie die recht doet aan álle negen dorpen, de inzet van de samenleving en een gemeente die passende hulp biedt en randvoorwaarden schept.
Verhalen als fundament
Verhalen van professionals van de gemeente en maatschappelijke partners vormden de basis. Verhalen over wat goed ging én wat beter kan. Zo geef je abstracte termen als ‘maatwerk’ en ‘aansluiten’ concrete richting en wordt scherp hoe je wil verbeteren. Zoals dit voorbeeld van maatwerk:
Een professional uit de uitvoering vertelt:
“Een alleenstaande vader met een bijstandsuitkering vond een baan, maar kon niet starten omdat hij zijn kind niet op tijd van school kon halen. Naschoolse opvang was geen optie. Samen vonden we een oplossing: een elektrische duo-fiets, gefinancierd vanuit het maatwerkbudget. Zo kon hij uit de bijstand stromen en volledig in zijn eigen inkomen voorzien.”
Ook markeerden we op een grote kaart van Barneveld plekken van maatschappelijke betekenis. Wat opviel: de meeste plekken bevinden zich in de kern van de gemeente, terwijl de dorpen aan de rand achterbleven. Daarom zijn nu ‘alle negen dorpen’ expliciet in de visie opgenomen:
“Onze negen dorpen zijn plekken waar we elkaar helpen, samen problemen aanpakken en voor elkaar zorgen.”
Visie in ontwikkeling
Op basis van de opgehaalde verhalen en toekomstbeelden werd een eerste conceptvisie ontwikkeld. Deze visie werd in een derde sessie besproken met collega’s uit het sociaal domein en andere gemeentelijke domeinen. Die brede betrokkenheid zorgde niet alleen voor scherpere formuleringen, maar creëerde ook meer samenhang met andere beleidsterreinen.
Tijdens een daaropvolgende bijeenkomst met partners en inwoners ontstond een belangrijk nieuw inzicht. Hoewel Barneveld bekendstaat om zijn sociale verbondenheid, bleek uit de gesprekken dat dit niet door iedereen zo wordt ervaren. Sommige partners en inwoners gaven aan dat de hechte gemeenschappen ook een gevoel van uitsluiting kan oproepen. Dit leidde tot een aanpassing van de visie: naast het koesteren van verbondenheid wil de gemeente nu ook actiever bouwen aan een omgeving waarin iedereen zich welkom voelt en kan rekenen op een ondersteunend netwerk.
In een interne sessie werd vervolgens dieper ingegaan op de betekenis van ‘samen’. De oorspronkelijke visie legde sterk de nadruk op zelfredzaamheid en het netwerk van inwoners. Collega’s merkten echter op dat dit beeld te eenzijdig is. Ook de gemeente heeft een belangrijke rol in het ondersteunen van inwoners. In de nieuwe visie wordt de gemeente niet langer alleen gezien als ondersteuner, maar ook als partij die actief voorwaarden schept om inwoners in staat te stellen zowel zelfstandig als samen met anderen hun weg te vinden.
Van strategie naar actie
In de laatste sessie kwamen alle losse eindjes samen. In gemengde groepen vanuit verschillende domein werkten de collega’s aan definitieve strategische doelen op basis van alle opgehaalde input. Tijdens de pauze schakelden we AI in om op basis van deze doelen een eerste aanzet voor tactische doelen te genereren. Dat bracht het proces in een stroomversnelling. Deze conceptversie gaf richting, maar werd uiteraard aan de kritisch blik van de collega’s zelf onderworpen. In kleinere groepen herschreven en verfijnden zij de tactische doelen: sommige werden aangescherpt of uitgebreid, andere juist geschrapt. Zo ontstond er aan het eind van de 5 sessies een mooie basis van de visie, strategische- en tactische doelen.
Wat werkte goed?
- Elke stap bouwde voort op de vorige: geen losse sessies, maar een doorlopend proces waarin we doorbouwen op de input die al is gegeven. Zo worden we stap voor stap concreter.
- We begonnen bij de maatschappelijke partners, waardoor hun perspectieven het vertrekpunt vormden.
- De betrokkenheid van de gemeente was groot, met een sleutelrol voor de beleidsmedewerker sociaal domein. Zij zorgde ervoor dat de inbreng van partners en inwoners niet alleen werd opgehaald, maar ook daadwerkelijk een plek heeft gekregen in de visie.
- Door verschillende perspectieven binnen de gemeente te verbinden, ontstond meer scherpte en samenhang tussen de domeinen.
- De creatieve werkvormen nodigden iedereen op een laagdrempelige manier uit om actief en vrijuit hun input te geven. Bijvoorbeeld deze: hang een grote kaart op van je gemeente en nodig deelnemers uit om te markeren wat voor hen een belangrijke plek is. Deze kaart hebben we ook bij andere gemeenten toegepast in bijvoorbeeld buurthuizen. Inwoners geven dan aan welke plekken voor hen belangrijk zijn en dat geeft verrassende uitkomsten zoals een bepaalde buslijn of specifieke bankjes. Zo voorkom je dat je alleen vanuit gemeentelijk perspectief kijkt naar plekken van betekenis.
